Het nitraatresidu is een belangrijk controle-instrument voor het halen van de doelstellingen van het zesde mestactieplan – MAP6. Als er teveel nitraat achterblijft in de bodem, spoelt dat immers uit naar het grond- en oppervlaktewater, met een slechte waterkwaliteit tot gevolg. Dit jaar moeten tussen 1 oktober en 15 november ruim 23.500 percelen bemonsterd worden. Een zware taak voor de labo’s en hun staalnemers. De dienst Handhaving van de Mestbank houdt een oogje in het zeil en controleert of de staalnames correct gebeuren.
Geslecteerde percelen
De geselecteerde percelen staan op het Mestbankloket. Als op het percelenoverzicht ‘verplichte stalen’ staat, gebeurt de nitraatresidubepaling in opdracht en op kosten van de landbouwer. De landbouwers moeten er zelf voor zorgen dat er stalen genomen worden op die percelen en moeten die zelf aanvragen bij een labo. Het niet laten nemen van verplichte stalen leidt tot een boete en extra maatregelen.
Als op het percelenoverzicht ‘controlestalen’staat, gaat het om een controlenitraatresidu in opdracht en op kosten van de Mestbank. De Mestbank duidt dan zelf een labo aan dat de staalname uitvoert. De landbouwer kan wel vrijwillig een tegenstaal laten uitvoeren op eigen kosten en door een labo naar keuze.
Staalnames aanvragen
Alle staalname-aanvragen bij de labo’s moeten gebeuren via de online StaalName applicatie ‘SNapp’, een onderdeel van het Mestbankloket. Landbouwers doen die aanvraag het best zo snel mogelijk. Anders lopen ze het risico dat het gekozen labo de staalname niet meer kan inplannen en de aanvraag moet weigeren.
De landbouwers moeten na het indienen van de aanvraag opvolgen of het labo die aanvaard heeft. Wie een e-mailadres doorgaf, krijgt een e-mail, zodra het labo de aanvraag aanvaardt of weigert. Landbouwers die geen e-mailadres doorgaven, kunnen de status van hun aanvraag raadplegen in SNapp. Als er geen bevestiging komt van het labo, moet de landbouwer zelf actie ondernemen en een nieuwe aanvraag indienen bij een labo. Het labo bezorgt de analyseresultaten rechtstreeks aan de Mestbank. De landbouwer kan die resultaten raadplegen op het Mestbankloket.
Meldingen Nitraatresiducampagne
Landbouwers kunnen voor al hun meldingen over de nitraatresiducampagne terecht op het Nitraatmeldpunt. Gedetailleerde informatie over welke situaties of omstandigheden landbouwers vooraf verplicht moeten melden, tegen wanneer ze dat uiterlijk moeten doen en welke bewijsstukken ze eventueel bij hun melding moeten voegen, vinden ze in de toelichting bij de geselecteerde percelen op het Mestbankloket.
Wat met teeltschade?
Tot vorig jaar konden landbouwers, als er op een aangeduid perceel teeltschade was, dat vooraf melden. De Mestbank ging dan in bepaalde gevallen over tot annulering van de staalname of aanduiding van een ander perceel. Vanaf dit jaar gebeuren geen voorafgaande annuleringen of herselecties meer omwille van teeltschade. Het heeft dus geen zin om nu teeltschade te melden of hiervoor documenten in te dienen. Het nitraatresidu moet op alle aangeduide percelen bepaald worden.
Als door de Mestbank maatregelen opgelegd worden na eventuele overschrijdingen, kan de landbouwer bezwaar indienen nadat die maatregelen opgelegd zijn. Verslagen en bewijsstukken van experten of deskundigen die teeltschade aantonen, kunnen in de bezwaarprocedure een element zijn. Daarbij zal moeten worden aangetoond dat er een verband is met een verminderde stikstofopname waarop niet geanticipeerd kon worden of met een verminderde stikstofopname die niet geremedieerd kon worden. Vaststellingsverslagen van de gemeentelijke schattingscommissies komen hiervoor niet in aanmerking, behalve voor de niet-verzekerde percelen van landbouwers met een brede weersverzekering bij een erkenning als ramp.
Strikte handhaving werpt vruchten af
Sinds 2016 zet de dienst handhaving van de Mestbank jaarlijks sterk in op de controle van staalnemers die bodemstalen nemen om het nitraatresidu te bepalen. Dat is belangrijk, want alleen de resultaten van correcte staalnames laten zien of een landbouwer heeft bemest met oog voor een goede waterkwaliteit. In 2016, bij de start van de nieuwe controleaanpak, stelde de Mestbank nog bij 9% van de staalnemers ernstige tekortkomingen vast, in 2019 was dat slechts het geval bij één enkele controle. Bij die controle werd ernstige fraude vastgesteld met de verplichte GPS-logging. Bij alle andere staalnemers werden, ook bij het opvolgen vanop afstand van de staalname op het terrein, geen ernstige inbreuken vastgesteld.
Aandachtspunten bij controles tijdens de campagne 2020
Ook in de komende nitraatresiducampagne houdt de Mestbank strikt toezicht op een correcte toepassing van de staalnameprocedure. De toezichthouders kunnen steeds meekijken of nadien een controlebemonstering uitvoeren. Dit jaar is er bijzondere aandacht voor de volledige bemonstering tot op 90 cm diepte, waar de bodem dat toelaat. Daarnaast wijst de Mestbank op het belang dat staalnemers hun staalnames nauwgezet moeten uitvoeren volgens een vooraf gemeld tijdsschema. Sinds dit jaar kunnen tijdens de campagne alleen de staalnemers aan de slag die bij de Mestbank zijn geregistreerd. Bij ernstige vaststellingen kan de Mestbank die registratie intrekken voor een periode van maximaal 2 jaar. Ook kan er een gerechtelijk of financieel gevolg aan gekoppeld worden. De Mestbank wenst de staalnemers een vlotte campagne 2020 toe. Ze rekent hierbij op een correcte en integere houding van zowel de landbouwer als de staalnemer.
Bron: VLM
