Opbrengstverliezen als gevolg van lange periodes van droogte waren een harde realiteit voor Edward Nijk, akkerbouwer en ondernemer in Flevoland. In 2018 boog hij zich over dit probleem. “Ik verloor opbrengsten omdat ik niet overal tegelijk kon zijn met mijn haspel. Daar komt nog bij dat de waterkwaliteit in Flevoland bij droogte snel terugloopt en verzilt.” Druppelirrigatie bleek de oplossing op het akkerbouwbedrijf van Nijk.
Het is goed voor de plant, goed voor de bodem en kan zelfs de portemonnee ontzien van extra uitgaven. Dan blijft er slechts één uitdaging over, namelijk de afvalverwerking. Om dit probleem op te lossen, startte Nijk een nieuwe onderneming, genaamd Renewit Group.
In droge periodes kan het een hele uitdaging zijn om de bodem en gewassen van stress te ontzien. Water is schaars, wordt slecht opgenomen in een dichtgeslagen bodem en kost veel geld om over het land te verspreiden. Een druppelirrigatiesysteem kan dan een aanzienlijk verschil maken. Doorgaans behalen telers zo’n tien tot twintig procent meeropbrengst, en tijdens droogte zelfs veertig tot vijftig procent. Daarnaast biedt druppelirrigatie andere voordelen, bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid. Installaties vergen geen fossiele brandstoffen en de precisietechniek wordt ook door overheidsinstanties beloond met subsidieregelingen. Tijd dus om deze techniek beter te leren kennen.
Druppelirrigatie, wat is dat?
Minder waterverbruik en toch een hogere vochtopname. Door precieze hoeveelheden water toe te dienen op de juiste plek kan druppelirrigatie op veel fronten het verschil maken. De gaatjes in de slangen van het irrigatiesysteem bevinden zich dicht bij de wortels van het gewas. Afhankelijk van het gewas, het perceel en eventuele hoogteverschillen wordt bepaald op welke afstand de gaatjes precies geplaatst worden en hoeveel water aan de plant wordt afgegeven. Hierdoor beperk je allereerst al waterverliezen. De kans op uitspoeling wordt gereduceerd en het water krijgt minder kans om te verdampen.
Daarnaast biedt druppelirrigatie de plant ook minder vervuiling uit water aan, simpelweg omdat de totale watergift is gereduceerd. Daar komt nog bij dat de plant geen koudeschok ondervindt van de relatief grote hoeveelheid koud water. Maar ook de bodem heeft baat bij een goede waterregulatie. Uitspoeling van water gaat namelijk gepaard met de uitspoeling van nutriënten en andere voedingsstoffen.
Telers die gebruikmaken van druppelirrigatie starten eerder met het toedienen van water. Dit gaat om slechts kleine hoeveelheden van zo’n één tot vijf millimeter per week. Hiermee ontneem je de plant een eerste stressfactor, omdat deze niet blootgesteld wordt aan droogte. Het is daarom belangrijk om de slangen van het druppelirrigatiesysteem tegelijkertijd, of binnen 24 uur na het zaaien, op de percelen aan te leggen. Door de bodem altijd vochtig te houden, blijft het voor de plant mogelijk om water op te nemen en slaat de bodem niet dicht.
Nijk zegt: “Doe je het goed, dan kan in droge periodes tot wel vijftig procent meeropbrengst behaald worden. Maar ook vorig jaar zagen we, ondanks de vele regenval, de voordelen van druppelirrigatie. Onze klanten haalden met behulp van onze begeleiding tien tot twintig procent meeropbrengst in de uienteelt.”
Voor wie is druppelirrigatie interessant?
Op zandgronden is druppelirrigatie populair onder maistelers. Druppelirrigatie in de maisteelt is relatief goedkoop, omdat er minder slangen nodig zijn. Mais vergt namelijk minder precieze watertoediening. Ook uien en aardappelen hebben veel baat bij druppelirrigatie. Naast de voordelen van precieze watertoediening neemt ook de kans op phytophthora in de aardappelteelt af, omdat het aardappelblad niet nat wordt. In de biologische teelt kan druppelirrigatie al helemaal uitkomst bieden bij plaagdruk. Omdat bladeren niet nat worden, krijgen bijvoorbeeld schimmels en bacteriën minder kans om te groeien.
Akkerbouwers zijn al snel geneigd om de meerwaarde van investeringen zoals druppelirrigatie te zoeken in hogere opbrengsten. Toch zegt Nijk dat druppelirrigatie nooit garantie geeft op hogere opbrengsten. Er zijn nu eenmaal veel factoren die invloed uitoefenen op het uiteindelijke rendement van een gewas. “Wij gooien het liever over een andere boeg. De kwaliteit van gewassen wordt met de hulp van druppelirrigatie beter bewaakt, in tegenstelling tot het gebruik van een haspel. Stress wordt in grote mate gereduceerd, omdat het gewas niet blootgesteld wordt aan droogte en omdat plaagdruk wordt verminderd. Daar komt bij dat deze weggenomen stressfactoren de plant opnieuw beter weerbaar maken tegen plagen en ziekten.”
Geautomatiseerd systeem
Het is een illusie om te geloven dat druppelirrigatiesystemen na installatie geen onderhoud meer vergen. Elke besturing vereist controle en sturing door een teler die toeziet op de actuele omstandigheden. Toch biedt het systeem veel gebruikersgemak. Handmatig of via een app op de telefoon kan het irrigatiesysteem eenvoudig op afstand worden bestuurd.
Druppelirrigatie vergt een nieuwe kijk op watertoediening. Nijk zegt: “Telers willen dit niet altijd direct geloven. Het vergt van dealers daarom de nodige begeleiding.” Als Toro AquaTraxx-dealer van druppelirrigatiesystemen bij Water4all ziet Nijk in de praktijk hoe belangrijk goede ondersteuning is. Daarom biedt Water4all speciale onderhoudscontracten aan, waarmee telers niet alleen begeleiding krijgen bij de installatie, maar ook tijdens het teeltseizoen kunnen rekenen op monitoring en advies.
“In deze gevallen helpt Water4all bij de installatie van het irrigatiesysteem en kijkt het bedrijf gedurende het teeltseizoen op afstand mee hoe het staat met de watervoorziening op het land”, legt Nijk uit. “Wij installeren, net als de teler, de app en krijgen zo ook een melding wanneer de watervoorziening terugloopt naar een kritiek niveau. Dat is het moment waarop het tijd is om de watergift te verhogen. Doe je dit te snel, dan vergroot de teler het risico op uitspoeling. Start je te laat, dan stel je het gewas bloot aan stress. Het kritieke waterniveau is daarom hét moment voor Water4all om de teler te contacteren en de waarden samen door te spreken om gepaste acties te ondernemen.”
Verduurzamen dankzij druppelirrigatie
Omdat er minder water wordt toegediend op het land en minder druk nodig is om water over het land te verspreiden, worden kleinere pompen aangesloten. Deze werken veelal op elektrisch aangedreven systemen, zoals zonne-energie of een accu. Om water toe te dienen, wordt er dus niet langer een beroep gedaan op het gebruik van fossiele brandstoffen.
Ook de wateropname-efficiëntie maakt bij druppelirrigatie een flinke sprong vooruit. Door de droogteproblematiek in ons land en de actieve zoektocht naar precisietoepassingen in de landbouw is de overheid flink gecharmeerd van de druppelirrigatietechniek. Akkerbouwers komen daarom ook in aanmerking voor subsidieregelingen om een druppelirrigatiesysteem aan te leggen. Dit kan zowel voor de aanschaf van een individuele pompset voor druppelirrigatie als voor een totaalpakket, waarbij de pompset gekoppeld wordt aan sensoren of zelfs aan fertigatie, en een app.
Recyclen maar
Het was voor Nijk al vrij snel duidelijk dat druppelirrigatie een kunststofprobleem kende. “Als gebruiker van druppelirrigatie op onze percelen zag ik al snel dat deze techniek gepaard ging met een grote afvalstroom. Al na één teeltseizoen werden alle slangen in de akkerbouw afgeschreven. De arbeids- en schoonmaakkosten zijn namelijk te hoog om de slangen nog een seizoen te gebruiken. Maar als dealer van druppelirrigatiesystemen werd ik hier op een geheel nieuwe manier mee geconfronteerd.”
Veel afvalbedrijven stonden niet direct te springen om de reststromen van druppelirrigatiesystemen in ontvangst te nemen. Simpel gezegd wisten ze er geen raad mee, iets wat de afvalproblematiek des te groter maakt. Nijk pakte daarom de eervolle taak op zich om de recycling van druppelirrigatiesystemen nieuw leven in te blazen. In 2024 richtte hij een nieuw bedrijf op genaamd Renewit Group. Dit bedrijf zet zich in voor de recycling van druppelirrigatiesystemen. De druppelslangen worden ingenomen, geshredderd, gewassen en vervolgens opnieuw aangeboden als regranulaat. Dit regranulaat wordt geleverd aan producenten van druppelirrigatiesystemen, die er nieuwe irrigatieslangen van maken.
Dankzij de CSRD-richtlijn, oftewel de Corporate Sustainability Reporting Directive, zijn afnemers en verwerkers van telers steeds happiger op CO₂- reducerende activiteiten in de akkerbouw. Grote organisaties en ondernemingen dienen namelijk een verplichte duurzaamheidsrapportage op te nemen in hun jaarverslag en jaarrekening. Om goed uit de verf te komen, doen zij vaak een beroep op de duurzame teeltwijzen van akkerbouwers. Nijk zegt hierover: “Het zou mooi zijn als akkerbouwers in deze gevallen over een recyclingcertificaat beschikken dat laat zien hoeveel ton CO₂ zij besparen. STORL, het landelijke portaal waar druppelirrigatiesystemen worden aangemeld voor recycling, is momenteel volop bezig met de accreditatie van deze CO₂- certificaten.”
Een kijkje achter de schermen bij Edward Nijk
Edward Nijk is niet alleen akkerbouwer, maar ook een gedreven ondernemer met een passie voor innovatie in de landbouw. Zijn kennismaking met druppelirrigatie in 2018 bleek het begin van een reeks ondernemingen.
In 2018 kwam Nijk via importeur Jean Heybroek voor het eerst in aanraking met druppelirrigatie. Nijk bleek niet alleen een geschikte afnemer van druppelirrigatie voor zijn eigen akkerbouwbedrijf, maar werd ook Toro AquaTraxx-dealer van het druppelirrigatiesysteem. Dit leidde tot de oprichting van Flevodrip, een bedrijf dat actief is in de aanleg en het onderhoud van druppelirrigatieen beregeningssystemen in de akkerbouw in Midden-Nederland. Het succes van Flevodrip resulteerde uiteindelijk in de overname ervan door Water4All.
Maar Nijk is altijd in beweging. Tijdens zijn werk als teler én als dealer van druppelirrigatiesystemen werd hij geconfronteerd met een groeiend afvalprobleem. Hij zag met eigen ogen hoe gebruikte irrigatieslangen vaak lastig te verwerken zijn. Om hier een oplossing voor te bieden, richtte hij de Renewit Group op, een bedrijf dat zich toelegt op de recycling van druppelirrigatiesystemen.
Tekst: Annabel Klein Woolthuis
Beeld: Edward Nijk
