Zaaien, driptape aanbrengen en een anti-stuifdek creëren in één werkgang. Op de Drentse zandgronden worden binnenkort de eerste hectares met een prototype van dit unieke concept gedraaid. De voorspelde resultaten zijn zeer hoopvol. “Het kan niet anders dan dat we hier extra opbrengst mee gaan binnenhalen.”
“Met de teelt van uien op zandgrond weet je één ding zeker, op een gegeven moment moet je beregenen”, schetst eigenaar Cor Mechielsen van Loonbedrijf Gerrits in Zwinderen. De loonwerker denkt een goede oplossing te hebben gevonden om de uienteelt op zandgrond naar een hoger plan te tillen. Het idee is om in de loop van het seizoen voor het eerst gebruik te maken van de eerste zaaimachine in Europa, die in één werkgang zaait, driptape legt en een anti-stuifdek aanbrengt. Het gaat om een, nog te ontwikkelen, prototype waar bij mechanisatiebedrijf Tijms in Geesbrug vele uren achter de tekentafel en in de werkplaats vooraf gaan.
Alleen zaaihuis behouden
Feitelijk is alleen het zaaihuis van de hagelnieuwe driebeds Agricola-precisiezaaier behouden. De Italiaanse machine krijgt een werkbreedte van 6,75 meter (drie keer een bed van 2,25 meter) waarmee acht rijen scherp in een bed kunnen zijn gelegd. Tussen de rijen is in de eerste bewerking in ieder bed met snijschijven vier rijen met Toro AquaTraxx-driptape aangebracht, daarna volgt het uienzaad. Met kouter worden zowel het zaad als de druppelirrigatie met grond toegedekt.
In de laatste bewerking is met vijf spuitdoppen per bed een zetmeelemulsie, een anti-stuifdek gecreëerd. Dit is een volledig biologisch afbreekbaar hechtmiddel op basis van gemodificeerd zetmeel uit peulvruchten. De vijftien spuitdoppen komen op een balk waar een plateau boven zit waar medewerkers op kunnen staan of eventueel extra rollen driptape op kunnen liggen.
De bijzondere zaaimachine wordt een nieuwe stap in de ontwikkelingen rond druppelirrigatie. Spaarzaam omgaan met water is een uitdaging waar de Nederlandse landbouw voor staat. Oprukkende verzilting toont aan dat het gebruik van oppervlaktewater niet ongebreideld kan plaatsvinden. “Als loonwerker heb ik dit bedrijf in Zwinderen twee jaren geleden overgenomen. Ik werk nog niet zo lang op zand, maar dat is een prachtige uitdaging. In die twee jaren hebben we veel droogte gehad. Je ziet dan de telers volop beregenen en dan raak je in gesprek. Druppelirrigatie is één van de onderwerpen, die ter sprake kwamen”, legt Mechielsen uit,
Water uit bronnen
“Het meeste water halen we hier in de omgeving uit bronnen en zelfs daar is de beschikbaarheid steeds meer een punt. Hebben we het over oppervlaktewater dan zien we hier en daar dat bruinrot een probleem is. Allemaal punten die van ons vragen om het water effectiever te gebruiken. Grond is simpelweg te duur om niet te beregenen. We kunnen ons geen misgewas permitteren, maar als je kijkt naar de grote mate van verdamping bij beregenen, dan moeten we naar andere oplossingen kijken.”
Drents irrigatieproject
De ontwikkeling van de zaaimachine vloeit voort uit het project Zelfregulerend Ondergronds Bewateringssysteem voor Aardappelopbrengst Maximalisatie (ZOBAM+) in Drenthe en Groningen. “Het is een irrigatieconcept waarbij we proberen de maximale opbrengsten in aardappelen te verhogen”, legt Johan Tijms van Tijms Mechanisatie uit, “Inmiddels kijken we ook naar andere gewassen.” Met temperatuur- en vochtsensoren wordt geprobeerd zo efficiënt mogelijk water toe te dienen. Diverse systemen zijn gedurende het hele traject gemonitord met temperatuur- en vochtsensors om zo efficiënt mogelijk water toe te dienen aan de aardappelplant. “We moeten zuiniger omgaan met het zoete water. Dit proces zorgt voor een juiste stap in de goede richting”, stelt Tijms.
“Vaak wordt gedacht dat druppelirrigatie duur is”, stelt Gerard Schoot Uiterkamp van Toro-importeur Jean Heybroek, “Men hikt dan vooral tegen de eerste investering aan. Als driptape eenmaal in de grond ligt, dan geeft het veel meer rust. Je kunt de druppelirrigatie immers snel aanzetten en precies op het juiste moment water toedienen. Het geeft ook veel meer zekerheid in de opbrengst. Helemaal interessant in de combinatie met het toedienen van meststoffen, oftewel fertigatie.”
ZOBAM-project
Voor deelnemers aan het ZOBAM-project is een subsidie beschikbaar, maar een aanzienlijk deel komt nog steeds voor rekening van de agrariër. “De subsidie is mooi meegenomen, maar er moet vooral een overtuiging zijn dat beregening anders kan en moet”, vertelt Johan Tijms, “Als het gaat om optimalisatie in de teelt dan kan dat op diverse manieren. Een ander ziet wellicht meer in precisiebemesting. Ik ben overtuigd van plaats specifiek beregenen. Net als het blussen van een brand begint het met water, de rest komt later.”
Volgens Schoot Uiterkamp begon ZOBAM kleinschalig, met een aantal bedrijven die de koppen bij elkaar steken. “Het kleinschalige is er wel af. Er zijn nu verschillende bedrijven die hun medewerking verlening. Nu gaan we grootschalig aan de slag. Daarom is het inmiddels ook al het ZOBAM+-project. De mechanisatie rond driptape is in mijn ogen een belangrijke factor.” De ontwikkeling van de bijzondere zaaimachine is een mooie stap, al realiseren alle deelnemers dat het nog altijd pionieren is. “Als het prototype ontwikkeld is en getest, zal waarschijnlijk de slijptol wel weer gebruikt moeten worden om het nodige te perfectioneren”, denkt loonwerker Mechielsen. Johan Tijms verwacht dat ook.
Uienteelt naar hoger plan
Vooral in de uien ziet de loonwerker grote kansen. Het uienareaal in Drenthe groeit snel. “Ondanks dat zand beperkingen heeft, is de grond hier schoon. In Zeeland en de polders loopt men steeds vaker tegen grondgebonden ziekten aan. Zand is anders telen, maar we maken flinke stappen. Dat begint met veredeling. Rassen die een hoge kwaliteit leveren. Meststoffen en gewasbescherming is een tweede. Agrarische groothandel Johan Schuitema uit Mussel is daarom ook in het project betrokken. Met weerstations van RMA gaat we kijken naar de vochtgehalte waar we ook de druppelirrigatie op afstemmen.” Agrarisch laboratorium Noord Nederland doet alle onderzoeken qua gehalten in de grond. “Samen wordt op deze wijze de uienteelt naar een hoger level getild.”
De revolutionaire zaaimachine is een belangrijke stap, omdat het leggen van de driptape, het zaaien en het anti-stuifdek aanbrengen, in één werkgang zal plaatsvinden. Vanaf de bron kan er maximaal achthonderd meter driptape worden aangelegd. “Voor de lange percelen is driptape met een doorsnede van 22 millimeter beschikbaar. In de meeste gevallen is 16 millimeter afdoende”, vertelt Gerard Schoot Uiterkamp.
De zaaimachine wordt waarschijnlijk door Mechielsen achter een New Holland T6.180 gehangen, omdat de zaaimachine star zal zijn. Niet per se vanwege de pk’s, maar vooral voor het hefvermogen. In totaal zal de zaaimachine een gewicht van ongeveer 6,5 ton hebben. “De rollen tape wegen ook dertig kilo per stuk. De tank voorop voor de zetmeelemulsie zal geen overbodige luxe zijn.”
Uniforme kwaliteit en meeropbrengst
De deelnemende partijen verwachten een uniforme kwaliteit en een behoorlijke meeropbrengst. “We hebben de mogelijkheid om bij een perceel een pomp te zetten, die op zonne-energie werkt. Met een afgifte van 0,3 liter per uur per drippunt zal er weinig druk nodig zijn. Minder druk vraagt minder pompvermogen, dus zal de grootste pomp die wij gebruiken slechts vier kiloWatt vragen”, vertelt Johan Tijms. Een pomp op zonne-energie levert ook een besparing van dieselolie en daarmee een CO2-reductie op. “Niet voor niets kijken de overheden aandachtig mee.” Ook het aanbrengen van een anti-stuifdek kan een interessante toevoeging zijn. “Het is een gok, maar wij geloven er in. De zetmeelemulsie is gewoon een stroop, die het zand zwaarder maakt. Na de eerste storm hebben we gezien dat het werkt, waarbij het zeker net zo effectief als de andere bekende antistuifmiddelen.”
Biologisch afbreekbare driptape
Een volgende stap met het oog op druppelirrigatie is wellicht een biologische afbreekbare driptape. Schoot Uiterkamp: “Toro AquaTraxx is een slang van polyethyleen, een stof die goed recyclebaar is en waaraan geen residu kan blijven zitten. Het innoveren gaat door. De ontwikkeling rond druppelirrigatie is niet meer te stoppen.”
Dit betreft een artikel uit onze Akkerbouwkrant. De Akkerbouwkrant gratis thuis op de mat?
Tekst: Martin de Vries
Beeld: Tijms Mechanisatie
