Bodemverbetering! Hoe? | Bodem is een complex thema

Het onderwerp bodem is een complex thema, omdat er veel zaken meespelen die allemaal samenhangen met elkaar. Het verbeteren van de bodemgezondheid of het behouden ervan is bepaald geen klusje voor de zondagmiddag. We praten met Cees Oele, project- en innovatie expert op het gebied van bodem en biobased producten bij Delphy.

Wat is de grootste valkuil bij bodembeheer?

“Vanuit de wetenschap is er vaak naar één element gekeken en daar zijn methoden bij bedacht om dat zoveel mogelijk te optimaliseren. Maar de bodem verandert continu en bijsturen op het ene vlak heeft consequenties op alle andere vlakken. Goed bodembeheer en bodemverbetering is een langetermijnverhaal en draait om keuzes maken in de totale bedrijfsvoering.”

“Een goed voorbeeld hiervan is het wel of niet toedienen van organische stof. Bij een hoger organisch stofgehalte is de draagkracht van de bodem verlaagd en zal je de machinedruk moeten aanpassen. Als de bemesting is aangepast kan dat dus ook gevolgen hebben voor de mechanisatie. Dit soort schakelreacties zijn nog wel eens over het hoofd gezien en vormen de grootste valkuil bij bodembeheer. Het goed afstemmen van de processen die je beïnvloedt als je ergens op bijstuurt.”

Welke ontwikkelingen zijn er op het gebied van bodembeheer?

“Als onderzoekers kijken we niet alleen naar het producerend vermogen van de bodem, want op dat gebied is Nederland één van de rijkste gebieden ter wereld. Onze boeren zijn meesters om daar superopbrengsten uit te halen, maar opbrengstoptimalisatie is in onderzoeksprogramma’s niet (meer) leidend. Het draait ook om emissiebeperkingen, het verhogen van het bufferend vermogen voor water en het vergroten van de weerbaarheid van de bodem tegen ziekten en plagen.”

“Er worden door Delphy diverse demo’s aangelegd om metingen te verrichten. Een simpel voorbeeld is ploegen. Voor de bodem is het beter om in het voorjaar te ploegen dan in het najaar. Immers hoe langer er gewassen staan, hoe meer organische stof er wordt opgebouwd. Het is niet voor niets dat klepelachtige organische stof, zoals groenbemesters, in opkomst zijn. De bacteriën, die vervolgens de organische stof omzetten in suikers en polymeren, zorgen ervoor dat bodemdeeltjes aan elkaar gaan plakken. Hierdoor kan verslemping worden voorkomen. In het voorjaar helpen diezelfde bacteriën juist bij het creëren van een voedingsbodem voor de gewassen die op dat perceel worden geteeld. En daarmee komen we bij de kern van het huidige onderzoek. Zorg ervoor dat je de grond zo lang mogelijk bedekt weet te houden om zodoende de bodem gezond het nieuwe teeltjaar in te laten gaan.” Dit geldt trouwens ook voor het toepassen van groenbemesters als tussenteelt.

Ecoploegen en niet-kerende-grondbewerking

In de afgelopen jaren zijn zaken als ecoploegen en niet-kerende-grondbewerking (NGK) vaak getest door Delphy. Hebben die technieken de toekomst?

“Uit onze cijfers blijkt dat de bodemactiviteit bij ecoploegen en NKG hoger is dan bij een gangbare bewerking. Dit wordt gemeten via de Hot Water extractable Carbon (HWC) analyse die bijvoorbeeld ook gebruikt wordt voor het meten van effecten door bodemverbeteraars en preparaten. Er zit wel veel verschil tussen klei- en zandgronden. Zware (klei)gronden verkrijgen een minder actief bodemleven door ecoploegen en NKG dan lichtere (zand)gronden. Waar dat precies door komt, weten we eigenlijk ook nog niet exact. Wel zien we dat er een correlatie is met de aanwezigheid van kalk in de bodem. Maar, zoals reeds aangegeven, hebben alle bodemprocessen effect op elkaar en moeten we de komende tijd nog veel onderzoek doen naar de achterliggende oorzaken van percelen met een lagere HWCwaarde.”

Wanneer verwacht Delphy hierover meer duidelijk te kunnen geven richting de telers?

“Het is nu vooral nog veel theorie, maar boeren willen ook zien hoe iets werkt. Hoelang het gaat duren voordat we in de praktijk bodemprocessen kunnen toelichten, hangt voor een deel ook van de agrarische ondernemers zelf af. Er is enkelvoudige oplossing om tot een betere bodemkwaliteit te komen. Het zal de combinatie worden van én teeltmaatregelen én een duurzaam organische stof beheer. Zijn er telers die bereid zijn om nieuwe dingen uit te proberen? En zijn ze bereid daar extra kosten voor te maken, zonder dat dat direct leidt tot een hoger rendement?”

“Wij willen graag dingen laten zien in het land, metingen verrichten en erover discussiëren. Dat is de enige manier om onze bodeminzichten verder te ontwikkelen. Delphy organiseert al regelmatig bijeenkomsten bij demovelden. Ik nodig alle telers dan ook uit om langs te komen en hun ervaringen te delen, want bodembeheer is de komende jaren één van de belangrijkste thema’s voor onze sector. Hoe vaker we bij elkaar komen en in de praktijk dingen kunnen tonen, hoe sneller we meer inzicht krijgen in al die complexe bodemprocessen.”